Türkiye’deki sol politikaların, sol eylemin, sol fikirlerin ve sol sanatın, özetle sol mücadele kültürünün oluşmasında, gelişmesinde ve sürdürülmesinde emeği olan sol kadın+ların görünürlüğünü arttırmak amacıyla, interaktif sanal arşivi açıldı
Gülten Akın Sardunya şiirinde şöyle der;
‘Yasadır anımsatalım
Tohum ekenlerin, fide dikenlerin
Kimse durduramaz yağmurunu
Güneşini kimse kesemez.
İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi ‘Tohum ekenler, fide dikenler’ şiarıyla Türkiye sol hareketi kadın+ların tarihi interaktif sergisi ve arşivini 1 Mayıs 2023'de açtı. Türkiye’deki sol politikaların, sol eylemin, sol fikirlerin ve sol sanatın, özetle sol mücadele kültürünün oluşmasında, gelişmesinde ve sürdürülmesinde emeği olan sol kadın+ların görünürlüğünü arttırmak amacıyla, interaktif sanal arşivi açıldı. Onlarca kitap, belgesel, sergi gibi çalışmalarla anısı yaşatılan, onurlandırılan sol kadın+ların olduğu belirtilen ‘Tohum ekenler, fide dikenler’ projesinde Türkiye sol hareketi kadın+lar tarihi interaktif sergi ve arşivinin, bu birikime, özgün bir yöntemle katkıda bulunması hedeflenmiş.
Ziyaretçilerin aynı zamanda bir tür sergi gibi de gezebileceği bu arşiv, sol hareket içindeki kadın+ların daha görünür olmasını sağlamanın ötesinde, interaktif tasarım desteğiyle, sınırsız sayıda yeni ismin de arşive sürekli olarak eklenmesini mümkün kılmakta. Arşivin nüvesi 18 Mart 2023 tarihinde yapılan hazırlık atölyesinde oluşmuş. Atölyenin katılımcıları, Türkiye sol hareketinde kadın+lara dair sözlü tarih çalışması yürütmüş, otobiyografik ve biyografik eserler, derlemeler, belgeseller gibi çalışmalar yapmış olanlar, bu çalışmalarda ismi geçenlerden ulaşılabilenler ve konuya ilgi duyanlardan oluşmuş.
Bu çalışmalarda ismi geçenler ve atölyede önerilen isimler, bu arşivin çekirdeğini oluşturmuş. Böyle bir ön isim havuzu ile aynı zamanda interaktif platformun teknik altyapısını oluşturarak, kullanıma açmak içinde ihtiyaç duyulmuş. Çalışmanın ilk hazırlık toplantısına katılanlar, bu arşivin küratör kolektifi ile danışma kurulunu oluşturmuşlar. Atölyede arşivin genel çerçevesi de tartışılmış. Toplantıdan sonra hazırlanan davetin yaygınlaştırılmasıyla da arşivin “başlangıç” isimleri genişletilmiş. Arşiv, sürekli gelişecek bir sürecin başlangıcı, nüvesi olarak işlenmiş. Tıpkı her arşiv çalışmasının başlangıcında olduğu gibi. Ekip sayfayı izleyen ve katkı sunmak isteyenleri de hesaba katmış. Arşivi genişletmek için hayatta olanların kendi bilgilerini sadece kendilerinin girebileceğini, vefat etmiş olanların da bilgilerini tanıyan, bilen, araştıran kısaca paylaşacak bilgisi olan herkes tarafından girilebileceğini karar altına almış.
İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi
Toplumsal cinsiyet alanında farklı disiplinlerde belgeleme çalışmaları devam ederken İstanbul'da 14 Şubat 2022 tarihinde kurulan Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Derneği Tohum Ekenler Fide Dikenler'in taşıyıcı kuruluşu. Müze, müze pedagojisi modülleri, kültürel etkinlikler, yayınlar ve alternatif iletişim yöntemleri eşliğinde fiziksel ve sanal sergi konseptleri tasarlamaya ve gerçekleştirmeye devam ediyor. Müzenin toplumsal cinsiyet eşitliği politikası İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi'nin başta gelen çalışma prensibi. Müze, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku (IHRL), BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve İstanbul Sözleşmesi kapsamındaki toplumsal cinsiyet eşitliği hedeflerinin ve bu hedeflerin getirdiği yükümlülüklerin savunucusudur. İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi Ekim 2021'de farklı yaş gruplarından farklı yaşam deneyimleri ve uzmanlık alanları olan 18 gönüllü ile çalışmaya başlamış. Her cinsiyetten etnik, kültürel, dinî kökenden ve anadilden insanın deneyimlerinin müzenin çalışmalarına yansıması için yöntemler geliştirerek, birlikte yaratıcı alanlar açma gayretinde.
Müze, Türkiye'de barış içinde yaşanabilecek bir topluma katkıda bulunacak çalışmalar yapmayı hedeflemektedir. Barış olmayan bir toplumda yaşamamanın, insanların hayatını derinden etkilediğini, nesiller boyunca her yaştan insanın insan hakları savunucularının ve feminist eylemcilerin enerjilerini tükettiği vurgulanıyor. Müze yürütücüleri Türkiye’de barış içinde yaşayan kapsayıcı bir toplum hayallerinin olduğunu ve bu hayali gerçekleştirmeye kararlı olduklarını özellikle vurguluyorlar. Ve ekliyorlar; ‘Etnik gruplar, farklı ana dillerden insanlar, sosyal sınıflar, kültürel geçmişler, cinsel yönelimler, engeli olanlar ve olmayanlar ve nesiller arasında diyalog için fırsatlar sunan bir toplum olmak mümkün. İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi, araştırma ve uygulama odaklı konseptiyle, fiziksel ve sanal sergiler geliştirmeyi misyon olarak ele almıştır. Müzenin her projesi kadın tarihi, siyaset, eğitim, iş, kültür, sanat ve iklim krizi gibi farklı alanlarda toplumsal cinsiyet rollerini tartışarak, projelerinde katılımcılık için alternatifler üretir.’
İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi, Türkiye’nin ilk toplumsal cinsiyet müzesi olarak, katılımcı ve kapsayıcı, projeleriyle toplumsal barışa katkı sağlamaya devam edecek. Arşivi genişletmek iki yöntemle mümkün: Hayatta olanlar, bilgilerini sadece kendileri girebiliyor. Vefat etmiş kişilerin bilgileri herkes tarafından girilebiliyor.
Arşivin işleyişi hakkında bilgiler
Arşivin ana sayfası, fotoğraflardan oluşan bir mozaik olarak tasarlanarak, arşivlenen tüm isimlerin fotoğraflarıyla, sonsuz olarak alta doğru akıp gidiyor. Mozaik statik değil. En üst sırada olan fotoğraflar her zaman değişiyor. Arşive en son eklenenler, en üst sırada yer alıyor. Arşivde aynı zamanda alfabetik sıralama olanağı da bulunuyor.
Siz de bu arşivde yer alabilirsiniz veya katkı yapabilirsiniz. Yaşayan ve hayatını kaybetmiş kadınların hatırına sergiyi gezin lütfen!
