Türkiye'nin Kürt oluşumlarına yönelik hem siyasi hem de askeri müdahaleleri, etkilenen bölgelerdeki kadınların temsilini sürekli olarak yüzde 10'un altına düşürüyor. Her iki durumda da Kürt siyasi aktörlerin cinsiyet ayrımcılığı ve cinsiyete dayalı şiddete karşı uyguladığı yasa ve politikalar, Türk yetkililer ve onların müttefikleri tarafından sistematik olarak kaldırılmış ve kadın kurumları ya yok edilmiş ya da kapatılmıştır
“Veriler, Kürt yanlısı partilerin belediye başkanlarının görevden alınmasıyla birlikte, Türkiye'de yerel yönetimlerde zaten düşük düzeyde olan kadınların temsilinde ciddi düşüşler yaşandığını gösteriyor. Temsili artırma, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle mücadele etme ve yeterli hizmet alamayan kadın nüfusa ekonomik güç sağlama çabalarının açıkça suç sayılması da endişe verici bir gelişmedir.”
Bu makale, 2019'da Halkların Demokratik Partisi'nden (HDP) seçilmiş belediye başkanlarına yönelik baskı öncesi ve sonrasında Türkiye'nin Kürt çoğunluklu bölgelerindeki kadınların siyasi temsilini ve ayrıca Suriye'nin Serekaniye (Ras al-Ain) bölgesindeki siyasi temsilini analiz ediyor.
Türkiye'nin Kürt oluşumlarına yönelik hem siyasi hem de askeri müdahaleleri, etkilenen bölgelerdeki kadınların temsilini sürekli olarak yüzde 10'un altına düşürüyor. Her iki durumda da Kürt siyasi aktörlerin cinsiyet ayrımcılığı ve cinsiyete dayalı şiddete karşı uyguladığı yasa ve politikalar, Türk yetkililer ve onların müttefikleri tarafından sistematik olarak kaldırılmış ve kadın kurumları ya yok edilmiş ya da kapatılmıştır.
Türkiye'de Kürt Siyasetinde Kadınların Temsili
Son 15 yıldır Türkiye'deki Kürt yanlısı siyasi partiler kadınların haklarına, temsiline ve etkin katılımına ülkedeki diğer büyük partilerden daha fazla öncelik veriyor. Bu çabalar yönetimin her düzeyinde ortaya çıksa da daha çok bu partilerin kolayca ezici bir oy çoğunluğu elde ettiği Türkiye'nin Kürt çoğunluklu bölgelerindeki belediye düzeyinde görülüyor. Devletin, Kürt yanlısı seçilmiş yetkililere ve bağlı sivil toplum kuruluşlarına yönelik baskıları kadınları orantısız bir şekilde etkiliyor. Kürt yanlısı partilerin iç yapısı, kadınların daha yüksek düzeyde temsil edilmesini teşvik etmekte ve kadın-erkekleri eşit olarak birlikte çalışmaya teşvik etmektedir. Bu reformlar, yeni partiler kuruldukça ve daha sonra devlet tarafından kapatıldıkça istikrarlı bir şekilde gelişti; bu da feminist kaygıların siyasi baskı altında bile ne kadar öncelikli olduğunu gösteriyor. 2005 yılında Demokratik Toplum Partisi (DTP), kadın ve erkeklerin parti liderliğini paylaştıkları ve kadınlara temsil kotası konulduğu eşbaşkanlık sistemini benimseyen ilk parti oldu. Aysel Tuğluk ve Ahmet Türk ilk eşbaşkanlar olarak görev yaptı.
Cinsiyet kotaları, birçok Ortadoğu ülkesi de dahil olmak üzere dünya çapındaki siyasi partiler ve hükümetlerde yaygın olan bir pozitif ayrımcılık biçimi olsa da eşbaşkanlık sistemi o zamanlar solcu Kürt siyasi oluşumlarına özgüydü. Barış ve Demokrasi Partisi (BDP), 2014 yerel seçimlerinde yarıştığı her belediyeye “belediye eşbaşkanları” aday göstererek eşbaşkanlık sistemini daha da ileriye taşıdı. Bu, kazandıkları tüm belediye başkanlıklarının bir erkek ve bir kadın tarafından paylaşılacağı anlamına geliyordu. Türk yasaları birden fazla kişinin belediye başkanlığı görevine gelmesine izin vermiyor. Bunu aşmak için partinin her belediye meclisi kampanyasında “belediye eşbaşkanı” olarak bir adayı vardı. Seçildikleri zaman pozisyonları konsey tarafından tanındı. 2014 yılında 100'den fazla belediye eşbaşkanı seçildi ve bunların neredeyse tamamı tanındı.
Halkların Demokratik Partisi (HDP) bugün kotaları ve eşbaşkanlık sistemini her düzeyde uygulamakla kalmamış, özerk kadın meclisleri de oluşturmuştur. Bununla beraber HDP, katıldığı üç parlamento seçiminde tüm büyük partiler arasında en yüksek kadın milletvekili oranını elde ederek, kendisinden sonraki en yüksek orana sahip partilerden seçilen kadın milletvekili oranını iki katından fazla artırdı. HDP'nin meclise girdiği Haziran 2015'te milletvekillerin yüzde 39'u kadın iken, AKP'li vekillerin yalnızca yüzde 16'sı, CHP'li vekillerin ise yüzde 15'i kadındı. 2018'de yapılan son parlamento seçimlerinde HDP'li milletvekillerinin yüzde 36'sı, AKP'li milletvekillerinin yüzde 18'i, CHP'li milletvekillerinin ise yüzde 13'ü kadındı. Parlamentolar arası Birlik verilerine göre Türkiye, parlamentoda kadınların temsili açısından şu anda dünyada 129’uncu sırada yer alıyor.
Belediye seçimlerinde eşbaşkanlık sistemine geçilmesiyle HDP'nin sicili daha da güçleniyor. Kadınların belediye düzeyinde temsili de Türkiye genelinde çok daha düşük. Bu konu 2019 seçimleri bağlamında daha ayrıntılı olarak tartışılacaktır. Kürt partileri temsiliyet açısından rekabeti açıkça aşsa da kazanımlar bununla sınırlı değil. Türkiye'de 2004 ile 2014 yılları arasında belediye başkanlarının kadın olduğu tüm belediyeler üzerinde 2018 yılında yapılan bir araştırma, Kürt yanlısı BDP'li kadın belediye başkanlarının toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle mücadele için üç dizi politikayı uygulama ihtimalinin en yüksek olduğunu ortaya çıkardı: Toplumsal Cinsiyete Dayalı Bütçeleme, Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Kolektif İş Sözleşmeleri ve Kadın Destek Merkezleri’nin kurulması. Kürt yanlısı partilere mensup birçok erkek belediye başkanı da aynı politikaları uyguladı. Örneğin Abdullah Demirbaş aynı dönemde Diyarbakır'ın Sur ilçesinde belediye başkanı olarak görev yaptığında, belediyesi cinsiyete duyarlı iş sözleşmeleri uyguladı, kadın meclisi kurdu ve kadın kooperatiflerine destek verdi. AKP ve CHP'li belediye başkanları ise cinsiyet ayrımı gözetmeksizin bu adımları atmamayı seçti.
2019 Yerel Seçimlerinde HDP'li Belediyeler
Türkiye'de en son yerel seçimler 31 Mart 2019'da gerçekleşti. Kadınların temsili açısından en başından beri HDP en iyi performansı sergiledi. Kadın Adayları Destekleme Derneği'nin derlediği istatistiklere göre HDP adaylarının yüzde 50'si, yani toplam 290 adayın 145'i kadındı. Buna karşılık, iktidardaki AKP'nin adaylarının yalnızca yüzde 2'si, yani bin 297 adayın yalnızca 24'ü kadındı. Türkiye'de tüm partilerden resmi olarak seçilen kadın belediye başkanlarının yüzde 55'i HDP'dendi; ancak parti ülke çapındaki oyların yalnızca yüzde 5'ini aldı. Bu istatistik, HDP'nin kadın temsili açısından diğer partilerden ne kadar üstün olduğunu gösteriyor.
Kadınlar, Ağustos 2019'da seçilmiş belediye başkanlarının görevden alınmasına karşı bir gösteriye öncülük etti. Erdoğan'ın sivil Kürt siyasetine yönelik ilk büyük saldırısı, hükümetin 2015 yılında PKK ile barış görüşmelerinden vazgeçmesinin ardından başladı ve 2016'daki başarısız darbe girişiminin ardından da devam etti. 2014 yerel seçimlerinde seçilen Kürt belediye başkanlarının neredeyse tamamı, 2015 ile 2016 yılları arasında görevden alındı. Bu, Türkiye'de yerel liderlik görevlerinde bulunan zaten az sayıda olan kadın sayısında ciddi bir azalmaya yol açtı. Bu belediyeler tarafından açılan kadın merkezleri kapatıldı ve mütevelli heyeti, cinsiyete dayalı şiddet ve cinsiyet ayrımcılığını caydırmaya yönelik politikaları sürdürmek yerine, bunları yasa dışı ilan etti.
HDP, 2018 parlamento seçimlerinde ve 2019 yerel seçimlerinde bu kayıplarını telafi etmeye çalıştı. Görevlilerinin görevden alındığı ilçelerin büyük çoğunluğunu geri kazandılar. Ancak parti, bugüne kadar devam eden ikinci bir baskının hemen ardından hedef alındı. Cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik politikalar bir kez daha hedef haline geldi. Eşbaşkanlık sistemi, Ağustos 2019'da görevden alınan ilk HDP'li belediye başkanlarına yönelik suçlamalardan biri olarak gösterildi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, bu vakalarla ilgili 2020 tarihli bir raporda bu gerçeğe dikkat çekti. Türkiye'nin 81 ilinin 30'u büyükşehir belediyesi olarak belirlendi ve 2019'da resmen seçilen büyükşehir belediyelerinin üç kadın belediye başkanından biri HDP'liydi. Van Belediye Eşbaşkanı Bedia Özgökçe Ertran,HDP'li Hülya Alökmen Uyanık (Diyarbakır) ve Necla Figen Altındağ (Mardin) gayri resmi belediye eşbaşkanları olarak görev yaptı.
Eşbaşkanlık sistemiyle Batman'da Songül Korkmaz, Hakkari'de Seher Kadiroğlu Ataş, Iğdır'da Eylem Çelik ve Kars'ta Şevin Alaca olmak üzere 4 kadın belediye eşbaşkanı daha seçildi. Böylece kadın belediye başkanı olan illerin gerçek sayısı toplamın yüzde 8'ine ulaştı. HDP'li 6 belediye başkanının tamamının görevden alınmasıyla birlikte yalnızca 2 ilde kadın belediye başkanı vardı; bu oran yalnızca yüzde 2,5'tu.
Aile içi şiddet ve işsizlik gibi doğrudan partizan politikalarla ilgili olmayan ciddi sorunları ele almayı amaçlayan kadın örgütleri de aynı dönemde yerel düzeyde hedef alındı. Diyarbakır'ın Sur ilçesinde 2013 yılında kurulan Amida Kadın Merkezi, devletin ilk kez belediyeyi devraldığı 2016 yılında kapatıldı. 2019 yılında ilçenin HDP'li belediye eşbaşkanları Filiz Buluttekin ve Cemal Özdemir merkezi yeniden açtı. Belediyeye bir erkek kayyum atanana kadar sadece bir ay faaliyet gösterebildi.
Mardin'in Mazıdağı ilçesinin kadın belediye başkanı Nalan Özaydın, 2019 yazı itibarıyla sekiz yerel kadının istihdam edildiği bir tarım kooperatifi olan Sarya Kadın Kooperatifi'ne verdiği destek nedeniyle terörle suçlandı. Kadın kooperatifleri, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Gıda ve Tarım Örgütü gibi uluslararası kuruluşlar tarafından kadınların ekonomik açıdan güçlendirilmesini ilerletecek etkili bir araç olarak kabul edilmektedir. Ancak Özaydın'ın seçmenleri için sürdürülebilir işler yaratma çabaları, Türk savcıları tarafından PKK'nın silahlı faaliyetleriyle bağlarının kanıtı olarak gösterildi. Veriler, Kürt yanlısı partilerin belediye başkanlarının görevden alınmasıyla birlikte, Türkiye'de yerel yönetimlerde zaten düşük düzeyde olan kadınların temsilinde ciddi düşüşler yaşandığını gösteriyor. Temsili artırma, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle mücadele etme ve yeterli hizmet alamayan kadın nüfusa ekonomik güç sağlama çabalarının açıkça suç sayılması da endişe verici bir gelişmedir.
AANES sisteminde Kadınların Temsili
Türkiye'den farklı olarak, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (AANES) kadınların siyasi temsilinin her zaman yüksek düzeyde olmasını sağladı. Kurumlardaki kadınlar, kadın haklarını destekleyen reformları sürekli olarak başarılı bir şekilde savunabildiler. 2011 yılında, o zamanlar Kürt feminist örgütü olan Kongreya Star, Suriye'nin kuzeyindeki Kürtlerin kurmayı umduğu yeni özerk hükümette kadınların güçlendirilmesine yönelik kapsamlı politika önerileri içeren dönüm noktası niteliğinde bir belge yayınladı. Bunlar arasında, kadınların tüm siyasi organlarda temsiline yönelik bir kota da dahil olmak üzere bugün kurumsallaşmış çeşitli politikalar yer alıyor; komünlerin ve kooperatiflerin, kadın merkezlerinin, konseylerin, konferansların, akademilerin ve öz savunma örgütlerinin oluşturulması ve cinsiyet eşitsizliğine çözüm bulmak için Suriye yasalarında ve Suriye anayasasında değişiklikler yapılması.
Eşbaşkanlık sistemi bölgede, Batı Kürdistan Halk Konseyi'nin (MGRK) Suriye hükümetinden kurtarılan şehirlere başkanlık edecek ilk eşbaşkanlarını seçtiği 2012 yılından bu yana uygulanıyor. 2014 yılında Suriye devletinden resmi özerklik ilan eden üç kanton için geçerli olan bölgenin ilk anayasal belgesinde “tüm yönetim organları, kurumları ve komiteleri en az yüzde 40 üyelerden oluşacaktır” hükmü yer alıyordu. Bu uygulama bugüne kadar tüm karma kurumlarda sürdürülmektedir; paralel kadın kurumları muaftır. Aynı yıl, Demokratik Özerk Yönetim yönetimindeki üç kanton, bir dizi Kadın Yasasını kabul etti.
Bu yasa, Suriye hukukunda evlilik, boşanma, miras ve diğer kişisel statü meseleleriyle ilgili eşitsizlikleri düzeltmenin yanı sıra, kadınların siyasi temsilini güvence altına aldı ve yalnızca kadınlara yönelik özerk kurumların oluşturulmasını daha da meşrulaştırdı. Bugün bölgenin en yüksek siyasi organı olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Yürütme Konseyi üyelerinin yüzde 42'sini kadınlar oluşturuyor. Eşbaşkanlık sistemi hükümet organlarında, siyasi partilerde ve diğer kurumlarda neredeyse evrensel olarak uygulanmaktadır.
Barış Pınarı Harekâtı Öncesi Serêkaniyê
Türkiye-Suriye sınırında yer alan ve Kürt, Arap, Ezidi ve Hıristiyan topluluklara ev sahipliği yapan Sêrekaniyê, 2013 yılında cihatçı gruplardan kurtarıldığında AANES'in kontrolü altına girdi. AANES yasaları, politikaları ve ilgili kurumlar Bölgede kadın hakları iyice yerleşmişti. Eylül 2019 itibarıyla Serêkaniyê ve çevresinde 117 kadın komünü bulunuyordu. İlki, Yekitiya Star'ın kolaylaştırdığı bir süreçle 2014 yılında resmi olarak oluşturuldu. En küçük komünler yalnızca üç ila beş üyeyle başlarken, en büyüğü 20'den fazla üyeye sahipti. Dolayısıyla yüzlerce kadının bu kurumlar aracılığıyla topluluklarının siyasi ve sosyal yaşamına katıldığı tahmin edilebilir; çoğu muhtemelen ilk kez. Serêkaniyê'de, cinsiyete dayalı şiddet ve istismar mağdurları için Nisan 2013'te kurulmuş bir Kadın Evi vardı. 2015 yılı itibarıyla evin altı yöneticisi ve dört komitesi vardı.
Kuruluşunun ilk iki yılında arabuluculuk için 400 dava eve getirildi. Bu vakalara aile içi şiddet vakaları, aile içi anlaşmazlıklar ve evlilik ve boşanmayla ilgili konular dahildir. Evin yöneticileri bu vakaların yaklaşık yarısını çözebildiklerini bildirdi; diğer yarısı ise ya soruşturma altında kaldı ya da Halk Mahkemesi'ne ya da Uzlaşma Komitesi'ne devredildi. Serêkaniyê'de çok sayıda kadın kooperatifi vardı. Mart 2015'te açılan Washukani Bakery'de hamur işleri ve tatlılar üretildi. 122 üyeli Tarım Kadınları Derneği, bin 700 dönüm arazide arpa ekimi yaptı. Şehit Frashin Kooperatifi elektrik sağlayan bir jeneratör çalıştırıyordu. Kadın Ekonomisi Komitesi yetkilisi Armanc Muhammed'e göre, kadın kooperatiflerinde toplamda 300'den fazla kadın istihdam ediliyordu. Kadınlar da karma kooperatiflere katıldığından, kooperatiflerde istihdam edilen toplam kadın sayısı muhtemelen daha yüksekti.
Suriye Demokratik Konseyi Kadın Bürosu ve Özgür Kadın Vakfı da dahil olmak üzere Kuzey ve Doğu Suriye'de faaliyet gösteren birçok kadın örgütünün burada ofisi vardı. Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Yasaları, Cizre Kantonu'nun diğer bölgeleri gibi Serêkaniyê'de de 2014 yılında kabul edildi. Bu yasalar, farklı yerel kadın örgütlerinden 25 temsilcinin katılımıyla yürütülen istişare süreci sonucunda oluşturuldu. Rojava Bilgi Merkezi'nin verilerine göre Barış Pınarı Harekatı'nın hemen öncesinde Aralık 2017'de seçilen bölge yerel meclisinin tam yüzde 50'si kadınlardan oluşuyordu. Konseyin 42 üyesinin 21'i kadın, 21'i erkekti. Konsey, AANES'teki diğer tüm yerel yönetim organları gibi erkek ve kadın eşbaşkanlar tarafından ortaklaşa yönetiliyordu.
Barış Pınarı Harekatı'nın Etkileri
Serêkaniyê, Ekim 2019'da gerçekleştirilen Barış Pınarı Harekatı'nda Türkiye ve Suriye Milli Ordusu'nun (SMO) işgal ettiği iki büyük şehirden biriydi. Yerel yönetimlerin öncesi ve sonrası demografik verilerinin yer aldığı tek şehir oldu. Şehirdeki Türk destekli hükümet tarafından üretilen belgeler, 25 üyeli sivil konseyde sadece bir kadının, İntisar Douda'nın görev yaptığını gösteriyor. Konseyin en üst düzey yetkilisi bir erkek: Mehri Youssef. Üyelerin tamamı Türk yetkililer tarafından seçilmiştir ve Türkiye'nin izni olmadan anlamlı kararlar alamazlar. Barış Pınarı Harekatı böylece Serêkaniyê'de kadınların yerel yönetimlerdeki temsil oranını yüzde 50'den yüzde 4'e düşürdü ve kadınları yerel yönetimdeki üst düzey liderlik görevlerinden tamamen uzaklaştırdı. Bu, 2018'den bu yana Türk kontrolü altında olan, Kürtlerin çoğunlukta olduğu bir bölge olan işgal altındaki Afrin'de görülen düşük kadın temsili oranıyla tutarlıdır. Orada, Türkiye'nin desteklediği bölgesel konseyde 100 erkek ve sadece yedi kadın vardı ve hiçbir yerel konsey yoktu.
Bölgedeki tüm AANES kadın kurumları yok edildi. Buralarda çalışan kadınların çoğunluğu yerlerinden edilmiş. Kadınların herhangi bir AANES yapısına bağlı olmaları, SNA tarafından keyfi gözaltı ve zorla kaybetme gerekçesi olarak gösteriliyor. Bu, yüzlerce kadının artık memleketlerinin ve topluluklarının kamusal yaşamına katılamayacakları anlamına geliyor. Çok sayıda Birleşmiş Milletler raporuna göre, başta Kürt ve Êzidî kadınlar olmak üzere, gözaltı ve kayıp mağdurları, SNA nezaretinde cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz kalıyor. Türkiye ve Suriye Geçici Hükümeti (SIG), kadın haklarına ilişkin AANES yasalarını uygulamamaktadır. AANES kadın yasaları 2014 yılında kabul edildiğinde SIG, bunları IŞİD tarafından uygulanan yasalarla karşılaştırdı ve her ikisinin de "geçici" olduğunu belirtti. SIG'nin kendisi, Suriye yasalarını ülkenin Baas öncesi anayasası uyarınca uyguladığını iddia ediyor; bu anayasa, muhafazakâr dini ilkelerle çelişen hükümleri kaldırmak için değiştirildi. Bu durum kadınları ciddi anlamda dezavantajlı duruma sokuyor.
Birleşmiş Milletler Suriye Soruşturma Komisyonu şunu tespit etti: “Silahlı gruplar, Barış Pınarı Harekatı'ndan etkilenen bölgelerde Kürt kadınlarının hayatlarının neredeyse her yönünü hedef alarak, Kürt kadın nüfusu arasında elle tutulur bir şiddet ve baskı korkusu yarattı. Bu, kadınların topluluklarına anlamlı bir şekilde katılma ve katkıda bulunma becerilerinin zayıflamasıyla sonuçlandı.”
Çözüm
Sayısal veriler ve nitel raporlar, Türkiye'nin Kürt oluşumlarına (Türkiye'de HDP ve Suriye'de AANES) yönelik siyasi ve askeri müdahalesinin kadınların temsilinde azalmaya yol açtığını kanıtlıyor. Her iki müdahale biçimi de kadınların siyasi, sosyal ve ekonomik haklarını korumayı ve geliştirmeyi amaçlayan politikaları ve kurumları açıkça hedef aldı. Bu davranış şekli Türkiye'yi hem kendi uluslararası taahhütlerini hem de küresel en iyi uygulamaları ihlal ediyor. Türkiye'nin benimsediği 1995 Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu, hükümetlere aşağıdakileri yapma çağrısında bulunmaktadır: “Toplumsal cinsiyet dengesi hedefini oluşturma konusunda kendilerini adamaları… diğerlerinin yanı sıra, tüm hükümet kademelerinde gerekirse olumlu eylemler yoluyla kadın ve erkeklerin eşit temsilini sağlamak amacıyla kadın sayısını önemli ölçüde artıracak özel hedefler belirleme ve önlemleri uygulama dahil ve kamu yönetimi pozisyonları.”
Kadınların temsilini artıran politikaların kriminalize edilmesi ve eşit temsili temel başlangıç noktası olarak alan tüm siyasi oluşumların yok edilmesi bu ilkeye taban tabana zıttır. Veriler, Türkiye'nin Kürt karşıtı politikalarının hem Türkiye'de hem de Kuzey Suriye'de hükümet ve idari pozisyonlardaki kadın sayısını önemli ölçüde azalttığını gösteriyor.
Bazı üst düzey yetkililerin çekilme çabalarına rağmen Türkiye, Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi'ne veya İstanbul Sözleşmesi'ne de taraftır. Sözleşmenin 2. maddesinin 3. bölümü, bunun barış zamanında da silahlı çatışmada da geçerli olduğunu açıkça belirtmektedir. Sözleşme, tarafları “herkesin, özellikle de kadınların, kamusal ve özel alanda şiddetten uzak yaşama hakkının geliştirilmesi ve korunması için gerekli yasal ve diğer önlemleri almakla ve kadınların aşağı olduğu fikrine dayanan önyargıları, gelenekleri ve diğer tüm uygulamaları ortadan kaldırmak amacıyla kadın ve erkeklerin sosyal ve kültürel davranış kalıplarını yıkmakla” uyarıyor. Her iki örnek olayda da Türkiye'nin Kürt karşıtı politikaları, toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önlemek ve şiddet ile eşitsizliğin dayandığı önyargılar ve geleneklerle mücadele etmek için çalışan kuruluşları, kurumları ve bireysel aktivistleri hedef aldı. Bir kez daha, bu müdahaleler aktif olarak uluslararası bir yükümlülüğe aykırıdır.
*Çeviri: Jin Dergi Ekibi
